در مشروطه جریانهای متفاوتی با یکدیگر مواجه میشوند و آرایش فکری سیاسی خاصی پدید میآید که شناخت تحلیلی هر یک از این جریانها ضروری است. توجه به صفبندیهای صورت گرفته از جریانهای فکری از آن جهت حائز اهمیت است که دستهبندی و طبقهبندی جریانها همواره بر اساس یک مبنا و ایدئولوژی استوار است به طور مثال تجددطلبان، با القاء دوگانهی «استبدادطلب» و «مشروطهخواه» عملاً مخالفین خود را در جرگهی استبدادطلبان جای میدهند. براین اساس میتوان با ملاحظهی دو عنصر «دین» و «غرب» جریانهای فعال و حاضر در عرصه مشروطه را به سه جریان عمده تقسیم کرد: «روشنفکران و تجدد طلبان حامی مشروطه[i]» «علمای موافق مشروطه» و «علمای مخالف مشروطه».
تاریخ ایرانی در دورهی جدید در مواجهه با تاریخ غرب چه امکانهایی داشت و ما چه مواجهات دیگری میتوانستیم داشته باشیم؟
تاریخ تجدد با کشورهای در حال توسعه چه نسبتی برقرار کرده است؟ بهطور خاص در کشور هند که وضعیتی مشابه ما دارد و میتوان به آن تجددمآب گفت، وضعیت تاریخی و راهی که در پیش گرفتهاند چگونه راهی است؟
حیث التفاتی شناخت ما ناظر به موضوعی جزئی و بخشی نیست؛ بلکه ناظر به کلیت جامعه است. شناخت کلنگر ما با حرکت از ظاهر به باطن جامعه حاصل میشود و لذا منطق حاکم بر محتوای ما اینگونه شده است:
مجلهی سوره نیز سرنوشتی پیوند خورده با سرنوشت انقلاب و فراز و فرودهای آن داشته است و او نیز تنها زمانی میتواند خود را از گرفتار شدن در دام زمانه برهاند و انقلاب اسلامی را همراهی کند که متوجهی باطن و همگام با تحولاتی از جنس انقلاب باشد. تلاشمان این است که خود را از غفلت برهانیم، برای همین به دور از هرگونه توجیه و تئوریپردازی برای توسعهی تغافل، میگوئیم که سوره «آیینه»ی ماست. از سوره همان برون تراود که در اوست. تلاشمان این است که بهجای اصل گرفتن «ژورنالیسم حرفهای»، یعنی مهارت در بهکارگیری فنون، تحول باطنی و تعالی فکری را پیشه کنیم. نمیخواهیم خود را به تکنیسین سرعت، دقت و اثر فرو بکاهیم. کار حرفهای بر مدار مُد میچرخد و مُد بر مدار ذائقهی بشری و ذائقه بر مدار طبع ضعیف انسان و این سیر و حرکت، ناگزیر قهقرایی است.
شماره 87-86 مجله فرهنگی تحلیلی سوره اندیشه منتشر شد
شماره جدید مجله سوره اندیشه نیز بهمانند پنجشش شماره اخیرش، موضوعی محوری دارد که کل مطالب مجله حولوحوش آن میچرخد. موضوع بیستویکمین شماره سوره اندیشه، «نقد» است؛ موضوعی که شعار بیستویکمین نمایشگاه مطبوعات نیز قرار گرفته است. نقد، موضوع مناقشهبرانگیزی است که بسیاری از مجادلات سیاسی و فرهنگی ما، از روشن نبودن مفهوم آن ناشی میشود؛ تا جایی که منتقد را به جرم مفسدهانگیزیاش خاموش میکنند. کار منتقد، حرف زدن است ولی نقد، منتظر شنیده شدن نیست. اینجا است که تفاوت منتقد با معترض و مخالف و مصلح و مفسد روشن میشود.