ما و مسئله‌ی شیعیانِ غیرانقلابی

حجت‌الاسلام حسین مهدیزاده

مسئله‌ی روابط شیعه و سنی تقریباً در طول تاریخ اسلام، هیچ‌گاه به اندازه‌ی این روزها بغرنج نبوده است. این‌که ما شیعیان اهل‌بیت پیامبر اسلام_{صلی‌الله‌علیه وآله} و پیروان سنی مذهب اسلام چه‌طور می‌توانیم با احترام به هم زندگی بگذرانیم و کم‌تر با هم سر مخاصمه داشته باشیم، مسئله‌ای است که این روزها به کلاف سردرگمی تبدیل شده است که نه رهبران تشیع و نه علمای اهل سنت، سرنخ آن را پیدا نمی‌کنند. در ادامه سعی می‌شود با مروری بر تاریخ جهان اسلام، به سیر روابط شیعیان و اهل‌سنت کمی بیش‌تر بیندیشیم.

آیا وحدت دروغ است؟

سید ابراهیم رئوف موسوی

وحدت مصلحتی

وحدت بنابر مصلحت، یک تلقی رایج از وحدت شیعه و سنی است و مبنای آن، وجود دشمن مشترکی است که از اختلاف سوء‌استفاده می‌کند. پس اگر دشمن مشترک و مصلحتی دیگر اقتضا نکند، دیگر وحدت موضوعیتی ندارد. گویا وحدت مبتنی بر مصالح روبنایی‌تر است و در لایه‌ی بنیادی‌تر اعتقادی، وحدت جایی ندارد. این تلقی آن‌گاه جدی‌تر می‌شود که در کنار آموزه‌ا‌ی قرار می‌گیرد مبنی بر این‌که اگر دشمنان الحادی مشترکی وجود نداشته باشند، درگیری نهایی میان شیعه و سنی خواهد بود.

«ما»ی خاورمیانه

علی‌‌‌نجات غلامی*

زمانی که به مفهوم وحدت و اتحاد می‌‌‌پردازیم از مواقف و منظرگاه‌‌‌های گوناگونی می‌‌‌توانیم به این موضوع بنگریم. در فضایی سیاسی، وحدت عمدتاً در معنایی پراتیک و برای هدفی مشترک معنا می‌‌‌گیرد؛ بین چند «واحدِ اینهمان» که با هم قرارداد کرده و برای خیری بزرگ‌‌‌تر و یا دفع شری که متوجه همه است، هم‌‌‌صدا می‌‌‌شوند. گاه یکی دیگران را مجاب کرده که با او باشند و همراه او باشند، چه ایشان را در خود هضم کرده و چه در سایه‌ی خویش معنی کرده و چه او را چونان راهنمای خویش برگزیده باشند که این امر عاملی مادی مانند قدرت سیاسی و نظامی و یا عاملی معنایی مانند مرجعیت دینی را می‌‌‌طلبد.

نگاه اهل‌بیت به وحدت

مجتبی احمدی*

باید اذعان داشت که عموم پیروان اهل‌بیت_{علیهم‌السلام} و مخصوصاً عوام شیعه به وحدت مذاهب اسلامی نه به مثابه یکی از معارف بنیادین مکتب اهل‌بیت_{علیهم‌السلام} بلکه به‌عنوان یک آموزه‌ی فرعی و زمان‌مند با خاستگاه تقیه می‌نگرند. از این رو مادامی که باور عموم شیعیان نسبت به مقوله‌ی وحدت چنین باشد، نمی‌توان برای رهایی از تفکرات طایفه‌ای در امت اسلام و وصول به غایت حرکت تکاملی انسان در دالان تاریخ ـ تشکیل دوباره‌‌ی جامعه‌ی عادله و فاضله تحت عنوان امت واحده ـ چاره‌ای متصور بود.

ناسیونالیسم، ایدئولوژی وحدت و تفرقه

دکتر رضا داوری اردکانی

ناسیونالیسم با پشتوانه‌ی تفکر و ادب دوره‌ی جدید به وجود آمد؛ یا درست بگوییم، ناسیونالیسم و ایدئولوژی‌های همزاد آ‌ن تحقق تفکر جدید در امر سیاست است. یعنی مذهب اصالت بشر در سیاست به صورت ناسیونالیسم و لیبرالیسم (و بالاخره به صورت مارکسیسم و انترناسیونالیسم و کوسمو پولی‌تیسم) درمی‌آید و بسته به این‌که تحقق تفکر به چه نحو و در چه مرتبه‌ای باشد، صورت ناسیونالیسم هم تغییر می‌کند؛ چنان‌که در اروپا و امریکای شمالی، که محل اصلی تحقق حقیقت غرب است، ناسیونالیسم به کوسموپولی‌تیسم و بی‌وطنی که نهایت ناسیونالیسم و لیبرالیسم است، مبدل می‌شود؛ یا در شرق سیاسی چیزی به نام انترناسیونالیسم وسیله‌ی توجیه اِعمال قدرت و استیلا می‌شود. اگر در قرن هجدهم در اروپا به نام ناسیونالیسم چیزی می‌گفتند، قصدشان استقرار نظام سیاسی جدید بود و وقتی این نظام برقرار شد، ناسیونالیسم هم از رونق افتاد و از اواخر قرن نوزدهم به جاهای دیگر عالم رفت و صورت‌های مختلف پیدا کرد.

بازار داغ تبری!

دکتر سید جعفر شهیدی

سراسر ماوراءالنهر، خراسان،‌ اصفهان، ‌آذربایجان، بازار گرم مناقشه، ستیزه و درگیری بود. بر منبرها و یا در حلقه‌های مسجدها،‌ یک‌دیگر را می‌رنجاندند. دشنام می‌گفتند،‌ می‌زدند و می‌کشتند که: این رافضی است و بیرون از شریعت، این شافعی است و اهل بدعت، و این حنفی است و سزاوار لعنت... و این... و این... .

وحدت، زندگی است

علی امرایی

«وحدت! وحدت! وحدت! ما با هم هیچ مشکلی نداریم. ما به یک خدا و یک کتاب و یک پیامبر ایمان داریم... .»

نظیر چنین حرف‌هایی را بسیار می‌شنویم و خصوصاً هفته‌ی وحدت که می‌شود این حرف‌ها نقل و نبات می‌شود و بر سر مردم فرو می‌ریزد. بلندگوها و رسانه‌ها چه بلند غریو سر می‌دهند و چه بسیار این آواز کهنه و تکراری را به گوش مردم می‌خوانند! آیا این غریوها مشکلی را هم حل می‌کنند؟ آن‌هم در زمانه‌ای که بعضِ این مذاهب، دشمن‌ترین هم هستند؛ به‌گونه‌ای که هیچ زمانی این‌گونه نبوده‌اند. امروزه در همایش‌هایی که برگزار می‌شود، بیش از هر زمانه‌ای از مشکل نداشتنِ باهم می‌گوییم؛

مسئله‌ی وحدت اسلامی

سید محمد صادق سیاح

موضوع وحدت، موضوع حساسی است و غالباً با نوعی مصلحت‌اندیشی همراه است. انگار نباید بدون ملاحظه درباره‌ی آن وارد بحث شد. طرح بحث‌ها هم غالباً به این شکل است که استعمار برای تأمین منافع خود، نقاط اختلاف میان مذاهب اسلامی را یافته و با تحریک آن‌ها سعی در ایجاد تفرقه در جهان اسلام دارد. البته این تحلیل درست است و ماجرا از همین قرار است. اما شاید بتوان کمی بیش‌تر به مسئله نزدیک شد و سؤالاتی را از آن پرسید و چراغی بر نقاط تاریک انداخت.