انتخابات را پشت سر نهادیم اما هنوز التهابات جامعه فروکش نکرده است و بازار اتهامات و کینهتوزیها و چسبها و برچسبها داغِ داغ است، و اتفاقاً عرصه برای جولان گروهها و جناحها فراختر شده است. دعواهای سیاسی همواره در بعد از انقلاب بوده و اعظم وقت سیاستمداران و رسانههای آنها و در مواردی هم مردم ما را به خود مشغول داشته است.
حال اگر به این دعواها «رابطهی با آمریکا» و «رویکرد جدید مذاکرات هستهای» نیز اضافه شود که دیگر آن میشود که شده است؛ یعنی از صبح تا به شام، عدهای رد کنند و عدهای دیگر اثبات.
اگر بتوانیم از این مباحث فراتر برویم و از جنجالهای سیاسی فاصله بگیریم، به مهمترین مسئلهای که گریبانگیر دولت و جامعهی ما است، میرسیم؛ یعنی توسعه. پاسخ به این پرسش، وقتی میتواند جدی و درخور توجه باشد که بیانکنندهی نسبت توسعه با ادامهی راه انقلاب باشد؛ و بدون تذکر به این نسبت، هرچه هست بیراهه است و گمراهی. با روی کار آمدن دولت جدید، باید پرسید این دولت با توسعه و برنامههای توسعه چه خواهد کرد و جامعهی ما زینپس چه راهی را در پیش خواهد گرفت. دولت چه در مقام پاسخ نظری به این مسئله برآید و چه برنیاید، هر تصمیمی که بگزیند و هر نوع عملی که در پیش بگیرد، پاسخی به این پرسش داده است.
«سوره اندیشه» در شماره آذر و دی، به امکانهای پیشروی دولت در راه توسعه نظر کرده و از منظر سرویسهای مختلف خود، ضرورتها و امکانهای ما را در پیمودن مسیر توسعه بررسی کرده است.
زندگی ترقی خواهانه
سرویس سبک زندگی با پرسش «ما چه نوع زندگیای را آرزو داریم؟» شروع و با پرداختن به موضوع «مهاجرت» در بخش مصادیق، ادامه مییابد. در این سرویس یادداشتهایی با عناوین «فراموش میکنم، پس پیشرفت میکنم»، «هل من مزید؟»، «زنان نمیدانند چه آرزو کنند» و «آمال روستا و رنج شهر» از اساتیدی چون دکتر مهدی معینزاده، مهندس سیدجعفر مرعشی،مهندس محمدحسن علیپور و دکتر محمد فاضلی به چاپ رسیده است.
امکانهای ما برای توسعه
سرویس نظام اجتماعی با بحث دربارهی نسبت «سیاست و توسعه» آغاز شده و در بخش مقولات به موضوع چیستی «شاخصهای توسعه» پرداخته است. در بخش مصداق نیز، سؤالاتی از قبیل مسائل توسعه در کشور ما چیست و در مسیر توسعه، چه راههایی برای ما ممکن است، مطرح شده و اساتیدی چون دکتر محمدابراهیم فیاض، دکتر فرشاد مؤمنی، دکتر حسین راغفر، دکتر سیداحسان خاندوزی، آقای عطاءالله بیگدلی، آقای علینجات غلامی، آقای محمد قاسمی و آقای خسرو نورمحمدی، در مطالبی با عناوین «تقسیم کار جهانی»، «بازآفرینی جمهوری اسلامی»، «شیرینیهای لیبرالیسم یا خویشتنداری اعتدالگرایی؟»، «ما و معیارهای توسعه» و «جدال صورتها» به این سؤالات پاسخ دادهاند.
برنامهریزی توسعه
سرویس نظریه اجتماعی با موضوع ماهیت «علم برنامهریزی» و یادداشت «خودآگاهی به وضع تاریخی نظریات توسعه» در بخش کلیات آغاز شده و در بخش مقولات، به موضوع نسبت «علم و تکنولوژی و تکنوساینس» در عصر کنونی پرداخته است. امکانهای ما در «برنامهریزی توسعه» موضوع بخش مصداق است که در گفتوگوهایی با دکتر محمدامین قانعیراد و دکتر علیاصغر سعیدی مورد واکاوی قرار گرفته است.
عقلانیت سیاسی
سرویس تفکر با مسئلهی فاعلسیاستکیستوچگونهپدیدمیآید، آغاز میشود و در مطالبی با عناوین «جدال بر سر عقل»، «سیاست و ذات» و «سیاست علیه واقعیت» به آن پرداخته میشود. در بخش مقولات، در مطلبی با عناوین «در تمنای تفکری دیگر» و «سیاست، فلسفه و تفکر آینده» موضوع «ایدئولوژیزدگی و سیاستزدگی» مورد بحث قرار گرفته است. موضوع «وضعیتفکریسیاستکنونیما» در بخش مصداق با مطالبی چون «سیطرهی عمل و فقر اندیشه در ایران مدرن» و «ساختهشدن علوم و عقل سیاسی در تمدن اسلامی» بررسی شده است. این مطالب به قلم اساتیدی چون دکتر سعید بینایمطلق، دکتر احمدعلی حیدری، دکتر مهدی بنایی و دکتر رضا نجفزاده نگاشته شده است.
خواست جمعی
چرا ما غرب را خواستیم، سؤال آغازین سرویس هنر و ادب بوده که در بخش مقولات با موضوع «انسان مثالی» عمقپژوهی شده است. بررسی «خواست تجدد در آثار هنری» ما، نیز در بخش مصداق مطرح شده است. در این سرویس، مطالبی با عناوین «قمار بر سر خود»، «اراده به نخواستن»، «فرد منتشر، غیاب امر متعال و غلبهی لغو»، «مدرنیسم در بلوار» و «مهندس و صانع» و به قلم اساتیدی چون دکتر محمدجواد صافیان، دکتر وحید عسگرپور، استاد یوسفعلی میرشکاک، آقای مجید اخگر و آقای محمد رنجبر به چاپ رسیده است.
تاریخ تجددمآبی
پرسش از ماهیت «تاریخ تجددمآبی» مسئلهی اصلی سرویس تاریخ بوده است. مطالب این سرویس با یادداشت «عصری ناشناخته اما سرنوشتساز» از دکتر حکمتالله ملاصالحی آغاز میشود و با مطلبی از دکتر منوچهر آشتیانی با عنوان «پیشرفت، توقفناپذیری، غیرقابل برگشت بودن» ادامه مییابد. «معاصریت» و چیستی آن، موضوع بخش مقولات این سرویس است که در آن تلاش میشود شرط معاصر بودن و اینکه چه انسانی، انسان معاصر است با یادداشتهای دکتر مهدی پارسا و آقای علی خدادادی مورد بررسی قرار گیرد. بخش مصداق، با موضوع «ما و کشورهای متجددمآب» در برگیرندهی یادداشتی با عنوان «جامعهی متوهم» از دکتر بیژن عبدالکریمی و مطلبی با عنوان «بدیلی برای تجدد» از دکتر اکبر جباری است.
ضمیمهی فرهنگی هنری اسفار
در بخش معرفی کتاب ضمیمهی فرهنگی هنری اسفار که در آن کتابهای تازه منتشر شده معرفی میشود، دربارهی کتاب «فلسفه، ایدئولوژی و دروغ» دکتر رضا داوریاردکانی، اساتیدی چون دکتر علی مرادخانی، دکتر احمدعلی حیدری و استاد میرشکاک، به نقد و نظر پرداختهاند.
در بخش شخصیت این شماره نیز، بعد از گفتوگویی خواندنی با دکتر «علیاصغر مصلح»، آثار ایشان معرفی شده است.
فهرست مطالب این شماره به شرح زیر است:
سبک زندگی
کليات فراموش میکنم پس پیشرفت میکنم/ علی امرایی قلب یا ترقی/ سید مجتبی احمدنیا مصرفِ پیشرفت/ گفتاری از مهندس محمدحسن علیپور سرگردانی در جهان نئو/ اسماعیل نودهفراهانی نوگراییِ قدیمی و نو/ گفتوگو با سید جعفر مرعشی هل من مزید؟/ گفتاری از دکتر مهدی معینزاده راهی برای بودن/ رسول جوهری پیشرفتی دیگر/ گفتوگو با دکتر محمد فاضلی توهم آرمان/ محمد بلوریان رودررو با صورت/ حسین شیرزاده دست از طلب ندارم/ دکتر آرمان زارعی مآل آمال/ دکتر اباصالح تقیزاده زنان نمیدانند چه آرزو کنند/ ابوالفضل اقبالی
مصاديق هستم اگر میروم/ سجاد بیات آمال روستا و رنج شهر/ دکتر روحالله جعفری
نظام اجتماعی
کليات شیرینیهای لیبرالیسم یا خویشتنداری اعتدالگرایی؟/ محمدرضا قائمینیک بازتولید بینوایی/ سعید فرزین اجتماع بلانشویی در اثر هنری/ لارس اییر اصل چهار و مدل آمریکایی توسعه در ایران/ محمود مهام جدال صورتها/ عطاءالله بیگدلی
مقولات شاخصهای نمایشی/ سید مجتبی احمدنیا ما و معیارهای توسعه/ دکتر سید احسان خاندوزی اقتصاددانان چگونه جامعهی توسعهیافته را توصیف میکنند؟/ حمیده جلیلپور افشار
مصاديق توسعه یعنی نوآوریهای نهادی/ گفتاری از دکتر فرشاد مؤمنی فهم افق خاورمیانه: شرط امکان توسعه/ علینجات غلامی سرمایهداری خویشاوندی و امتناع توسعه/ دکتر حسین راغفر توسعه و نهادهای گرانبار از ارزش/ سید سعید موسوی ثمرین نهادها در پازل توسعه/ خسرو نورمحمدی تقسیم کار جهانی/ دکتر محمدابراهیم فیاض تبصرههای بیپایان/ گفتاری از بیژن رحیمیدانش بازآفرینی جمهوری اسلامی/ دکتر محمد قاسمی
نظریه اجتماعی
کليات توسعه چگونه به علم بسته است/ کلاود آلوارز خودآگاهی به وضع تاریخی نظریات توسعه / مهدی مظفرینیا
مقولات رؤیای پوزیتیویستی کنت، وظیفهی پساـ پوزیتیویستی ما/ رابرت سی. شارف تکنوساینس، یک ترکیب و چند آسیب/ دکتر رضا علیزاده ممقانی
مصاديق مقهور نشدن در برابر مفهوم توسعه/ گفتوگو با دکتر محمدامین قانعیراد عزم صنعتگستران در برابر تردید روشنفکران/ گفتوگو با دکتر علیاصغر سعیدی
تفکر
کليات جدال بر سر عقل: فوکو در برابر هابرماس/ حسام سلامت سیاست و ذات/ سید محمدجواد سیدی سیاست علیه واقعیت/ محمدمهدی اردبیلی رخداد و سیاست/ گزیدهای از گفتوگوی دانیل بن سعید با اَلن بدیو ردیابی فهم مدرنیستی از حقوق سیاسی/ علینجات غلامی
مقولات در تمنای تفکری دیگر/ دکتر احمدعلی حیدری سیاست، فلسفه و تفکر آینده/ دکتر مهدی بنایی
مصاديق سیطرهی عمل و فقر اندیشه در ایران مدرن/ دکتر سعید بینایمطلق سنتگرایان، چپها و بازگشت به خویشتنِ خویش/ امیر حسین ابراهیم ساخته شدن علوم و عقل سیاسی در تمدن اسلامی/ دکتر رضا نجفزاده
هنر و ادب
کليات قمار بر سَر خود/ دکتر محمد جواد صافیان اراده به نخواستن/ مجید اخگر
مقولات فرد منتشر، غیاب امر متعال و غلبهی لغو/ یوسفعلی میرشکاک مدرنیسم در بلوار/ داود میرزایی مهندس و صانع/ دکتر وحید عسگرپور
مصاديق ایگوسنتریسم پساتاریخی/ ابوذر کریمی زادهی اضطراب جهانم/ علیرضا سمیعی کلانشهر؛ شهری برای همهکس و هیچکس/ محمد رنجبر
تاریخ
کليات عصری ناشناخته اما سرنوشتساز/ دکتر حکمتالله ملاصالحی پیشرفت، توقفناپذیری، غیرقابل برگشت بودن/ دکتر منوچهر آشتیانی سایهروشن تجدد/ مرتضی گودرزی جنگ تاریخها/ مرتضی رحمانی
مقولات زمان و کتابت/ علی خدادادی زمانِ نادرجا/ دکتر مهدی پارسا
مصاديق جامعهی متوهم/ دکتر بیژن عبدالکریمی دموکراسی، گامی دشوارتر از استبداد/ یحیی عبداللهی بدیلی برای تجدد/ گفتوگو با دکتر اکبر جباری
انقلاب اسلامی، روزهای زندگی(سرمقاله شماره 14)
شماره جدید مجله سوره منتشر شد(خبر انتشار شماره 13)
تکرار جمهوری اسلامی(سرمقاله شماره 13)
حیث التفاتی شناخت ما ناظر به موضوعی جزئی و بخشی نیست؛ بلکه ناظر به کلیت جامعه است. شناخت کلنگر ما با حرکت از ظاهر به باطن جامعه حاصل میشود و لذا منطق حاکم بر محتوای ما اینگونه شده است:
مجلهی سوره نیز سرنوشتی پیوند خورده با سرنوشت انقلاب و فراز و فرودهای آن داشته است و او نیز تنها زمانی میتواند خود را از گرفتار شدن در دام زمانه برهاند و انقلاب اسلامی را همراهی کند که متوجهی باطن و همگام با تحولاتی از جنس انقلاب باشد. تلاشمان این است که خود را از غفلت برهانیم، برای همین به دور از هرگونه توجیه و تئوریپردازی برای توسعهی تغافل، میگوئیم که سوره «آیینه»ی ماست. از سوره همان برون تراود که در اوست. تلاشمان این است که بهجای اصل گرفتن «ژورنالیسم حرفهای»، یعنی مهارت در بهکارگیری فنون، تحول باطنی و تعالی فکری را پیشه کنیم. نمیخواهیم خود را به تکنیسین سرعت، دقت و اثر فرو بکاهیم. کار حرفهای بر مدار مُد میچرخد و مُد بر مدار ذائقهی بشری و ذائقه بر مدار طبع ضعیف انسان و این سیر و حرکت، ناگزیر قهقرایی است.
شماره 87-86 مجله فرهنگی تحلیلی سوره اندیشه منتشر شد
شماره جدید مجله سوره اندیشه نیز بهمانند پنجشش شماره اخیرش، موضوعی محوری دارد که کل مطالب مجله حولوحوش آن میچرخد. موضوع بیستویکمین شماره سوره اندیشه، «نقد» است؛ موضوعی که شعار بیستویکمین نمایشگاه مطبوعات نیز قرار گرفته است. نقد، موضوع مناقشهبرانگیزی است که بسیاری از مجادلات سیاسی و فرهنگی ما، از روشن نبودن مفهوم آن ناشی میشود؛ تا جایی که منتقد را به جرم مفسدهانگیزیاش خاموش میکنند. کار منتقد، حرف زدن است ولی نقد، منتظر شنیده شدن نیست. اینجا است که تفاوت منتقد با معترض و مخالف و مصلح و مفسد روشن میشود.