هرگاه از «تاریخ» نامی برده میشود، روایتهایی که از رویدادهای گذشته شده است، به ذهن متبادر میشود. آیا تاریخ ورای این تلقی معنایی دارد؟ آیا میتوان برای تاریخ، وجودی مستقل از معرفت متصور شد؟
اجمالاً لفظ تاریخ مفید سه معنا به نظر میرسد: زمان، رویداد، گزارش رویداد. فراتر از این آنچه در حوزهی شناختِ مفهوم و معنایِ تاریخ قابلیت بحث پیدا میکند به علم و فلسفهی تاریخ مربوط میشود.
در افواه عمومی «تاریخ» به چه معناست؟ مثلاً منظور از اینکه گفته میشود «فلان مسئله یا امر را تاریخ نشان خواهد داد» چیست؟ آیا تاریخ یک نوع معرفت است که با گذر زمان، دربارهی گذشته به دست میآید و ما با رجوع به کتابهای تاریخی خواهیم فهمید که فلان امر یا مسئله به چه سرانجامی رسید؟ یا اینکه میتوان وجودی برای تاریخ در نظر گرفت که بر امور سیطره دارد و...؟
اینکه تاریخ یک فرجام و یک پایانی داشته باشد، منجر به فهم سیر آن از اول تا آخر خواهد شد. اگر این فرجام جنبهی دینی داشته باشد، سیر تاریخ را به مشیت حضرت حق بر میگردانند. اما بر اساس نوع نگاه دورهی جدید به فرجام تاریخ که برگرفته از ادیان الهی همچون یهودیت یا مسیحیت بوده، اگر بتوان به سیر تاریخ با توجه به فرجام آن، جنبهی معقول بخشید، میتوان بقیهی تاریخ را براساس آن فهمید؛ چون تاریخ حالت معقول پیدا میکند.
حیث التفاتی شناخت ما ناظر به موضوعی جزئی و بخشی نیست؛ بلکه ناظر به کلیت جامعه است. شناخت کلنگر ما با حرکت از ظاهر به باطن جامعه حاصل میشود و لذا منطق حاکم بر محتوای ما اینگونه شده است:
مجلهی سوره نیز سرنوشتی پیوند خورده با سرنوشت انقلاب و فراز و فرودهای آن داشته است و او نیز تنها زمانی میتواند خود را از گرفتار شدن در دام زمانه برهاند و انقلاب اسلامی را همراهی کند که متوجهی باطن و همگام با تحولاتی از جنس انقلاب باشد. تلاشمان این است که خود را از غفلت برهانیم، برای همین به دور از هرگونه توجیه و تئوریپردازی برای توسعهی تغافل، میگوئیم که سوره «آیینه»ی ماست. از سوره همان برون تراود که در اوست. تلاشمان این است که بهجای اصل گرفتن «ژورنالیسم حرفهای»، یعنی مهارت در بهکارگیری فنون، تحول باطنی و تعالی فکری را پیشه کنیم. نمیخواهیم خود را به تکنیسین سرعت، دقت و اثر فرو بکاهیم. کار حرفهای بر مدار مُد میچرخد و مُد بر مدار ذائقهی بشری و ذائقه بر مدار طبع ضعیف انسان و این سیر و حرکت، ناگزیر قهقرایی است.
شماره 87-86 مجله فرهنگی تحلیلی سوره اندیشه منتشر شد
شماره جدید مجله سوره اندیشه نیز بهمانند پنجشش شماره اخیرش، موضوعی محوری دارد که کل مطالب مجله حولوحوش آن میچرخد. موضوع بیستویکمین شماره سوره اندیشه، «نقد» است؛ موضوعی که شعار بیستویکمین نمایشگاه مطبوعات نیز قرار گرفته است. نقد، موضوع مناقشهبرانگیزی است که بسیاری از مجادلات سیاسی و فرهنگی ما، از روشن نبودن مفهوم آن ناشی میشود؛ تا جایی که منتقد را به جرم مفسدهانگیزیاش خاموش میکنند. کار منتقد، حرف زدن است ولی نقد، منتظر شنیده شدن نیست. اینجا است که تفاوت منتقد با معترض و مخالف و مصلح و مفسد روشن میشود.