تفکر فلسفی پس از هگل به سوی جدی انگاشتن مفهوم تاریخ رفت. فیلسوفان پیش از هگل را میتوان فیلسوفانی غیرِتاریخی دانست. نقش تاریخ همواره نقشی ثانوی و جنبی بوده است اما با هگل بود که تاریخ شأنی فلسفی پیدا کرد. فیلسوفان پس از هگل در تلاش بودهاند تا نسبت خویش را با تلقی خاص هگل از تاریخ مشخص کنند.
کیت جنکینز[1] نظریهپرداز معاصر انگلیسی در حوزهی تاریخ است. او ابتدا نقد پستمدرن از تاریخ در معنای سنتی آن را پذیرفت و درصدد تدارک بدیل آن برآمد و آنگاه در آثار متأخر خود، اساساً حاجت و عنایت به تاریخ را به پرسش کشید.
1
فوکو دیدگاه خود دربارهی تاریخ را بهطور مشخص، در مقالهی «نیچه، تبارشناسی و تاریخ» از طریق بازتفسیر و تدقیق مفاهیم «تبارشناسی» و «تاریخ واقعی» نیچه توضیح میدهد.
چه چیز از گذشته به ما ارث میرسد؟
حیث التفاتی شناخت ما ناظر به موضوعی جزئی و بخشی نیست؛ بلکه ناظر به کلیت جامعه است. شناخت کلنگر ما با حرکت از ظاهر به باطن جامعه حاصل میشود و لذا منطق حاکم بر محتوای ما اینگونه شده است:
مجلهی سوره نیز سرنوشتی پیوند خورده با سرنوشت انقلاب و فراز و فرودهای آن داشته است و او نیز تنها زمانی میتواند خود را از گرفتار شدن در دام زمانه برهاند و انقلاب اسلامی را همراهی کند که متوجهی باطن و همگام با تحولاتی از جنس انقلاب باشد. تلاشمان این است که خود را از غفلت برهانیم، برای همین به دور از هرگونه توجیه و تئوریپردازی برای توسعهی تغافل، میگوئیم که سوره «آیینه»ی ماست. از سوره همان برون تراود که در اوست. تلاشمان این است که بهجای اصل گرفتن «ژورنالیسم حرفهای»، یعنی مهارت در بهکارگیری فنون، تحول باطنی و تعالی فکری را پیشه کنیم. نمیخواهیم خود را به تکنیسین سرعت، دقت و اثر فرو بکاهیم. کار حرفهای بر مدار مُد میچرخد و مُد بر مدار ذائقهی بشری و ذائقه بر مدار طبع ضعیف انسان و این سیر و حرکت، ناگزیر قهقرایی است.
شماره 87-86 مجله فرهنگی تحلیلی سوره اندیشه منتشر شد
شماره جدید مجله سوره اندیشه نیز بهمانند پنجشش شماره اخیرش، موضوعی محوری دارد که کل مطالب مجله حولوحوش آن میچرخد. موضوع بیستویکمین شماره سوره اندیشه، «نقد» است؛ موضوعی که شعار بیستویکمین نمایشگاه مطبوعات نیز قرار گرفته است. نقد، موضوع مناقشهبرانگیزی است که بسیاری از مجادلات سیاسی و فرهنگی ما، از روشن نبودن مفهوم آن ناشی میشود؛ تا جایی که منتقد را به جرم مفسدهانگیزیاش خاموش میکنند. کار منتقد، حرف زدن است ولی نقد، منتظر شنیده شدن نیست. اینجا است که تفاوت منتقد با معترض و مخالف و مصلح و مفسد روشن میشود.