بازگشت انسان ایرانی به خویشتن

سید حسین شهرستانی

مقدمه: زمانه‌ی شریعتی

ارزش و اهمیت شریعتی به‌عنوان یک فیلسوف یا یک دانشمند نیست که مسئله علم یا فلسفه را مورد تأمل جدی قرار داده باشد. بلکه شریعتی یک متفکر اجتماعی یا حتی یک مصلح اجتماعی است که پاسخ‌گوی نیازهای زمانه خودش بود.

شریعتی روشن‌فکر نیست

عباس معظّم*

تدبیر کند بنده و تقدیر نداند

تدبیر به تقدیر خداوند نماند

بنده چو بیاندیشد پیداست چه بیند

حیله بکند، لیک خدایی نتواند

(مولانا جلال الدین بلخی)

شرایط امکان ظهور اندیشه شریعتی

دکتر حسین کچویان

مقدمه

بحث ما در اصل به منظور فراهم‌سازی چارچوبی برای داوری دربارة‌ منازعه‌ای است که بعد از انقلاب، در کشور و در حوزه سیاست معرفت‌شناختی شکل گرفته است. سیاست معرفت‌شناختی به منازعات و مباحثاتی نظر دارد که بین جریان‌های مختلف اجتماعی، در مقام فهمِ مقولات و ارائة معیارهای فهم، جریان دارد. می‌دانید که بخش مهمی از منازعات سیاسی یا اجتماعی در قلمرو معرفت‌شناسانه جریان پیدا می‌کند؛ چون در این قلمرو است که افراد جریان‌های مختلف اجتماعی این امکان را به دست می‌آورند که فهم خود نسبت به مقولات مختلف و معیارهای آن را تثبیت کنند و بعد از اینکه توانستند فهم خود از مقولات و معیارهای آن را به دیگران بقبولانند، (یعنی در سیاست معرفت‌شناختی توفیق پیدا کنند) برندة آن نزاع خواهند شد و در آن تاریخ اجتماعی که منازعة مورد نظر در آن جریان دارد موقعیت مسلطی را به دست خواهند آورد. در این میان به نظر من آنچه در این گونه مباحث مهم است، پیدا کردن معیار و مبنا برای بررسی مباحث و نظرهای مختلف افراد است.

ظهور ابرمرد نیچه در ایران

امیر راغب

مقدمه: در باب زیبایی‌شناسی سیاسی

قلمروی زیبایی‌شناسی عرصه‌ی پرسش و کنکاش در مفهوم فرم هستی است از آن حیث که برای هستنده‌ها آشکار می‌شود. در زیبایی‌شناسی، مفهوم «آشکار شدن» هستی، و شکل این آشکارگی بر شناخت آن‌چه آشکار می‌شود و به «ادراک» درمی‌آید، تقدم روش‌شناسانه دارد. به بیان دیگر، در این‌جا، «سوژه» خود هستی است که در عینیت تام خود، آشکار می‌شود. این تفاوتی آشکار با نحله‌های معرفت‌شناختی کلاسیک (کانتی- دکارتی) دارد که در آن مسئله‌ی اصلی، تفکیک میان شناسا و شناسنده است.

ساختار اندیشه شریعتی و تفکر ایرانی

محمد علی مرادی

مختصات کلی جریان‌های‌ فکری ایران

دکتر علی شریعتی از شخصیت‌های نامدار جنبش اسلامی ایران است. اندیشه‌های ایشان در بستر شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و... دولت رضاشاه شکل گرفت. دولت پهلوی اول در پی احیای ایدئولوژی پان‌ایرانیستی بود و دولت - ملت مدرن بود. به طور طبیعی در این فضا، جریان‌های اسلامی مزاحم قلمداد می‌شدند و عمدتاً منزوی گردیدند. در این میان برای بخش عمده‌ای از جامعه ایران در جهان جدید بر پایه ارزش‌های گذشته شکل گرفته بود؛ ایشان به مدارس و دانشگاه‌های جدید می‌رفتند، به فرم زندگی جدید می‌کردند اما ارزش‌های دینی خود را پذیرفته بودند و به نوعی به فکر تلفیق این ارزش‌ها با فرم‌های جدید بودند.

بازخوانی شریعتی و نیازهای نسل ما

محمدجواد غلامرضا کاشی

مقدمه:

از بدو پیروزی انقلاب، میان جناح‌های مختلف رقیب در عرصه مناقشات سیاسی به‌ویژه در میان گرایشان مذهبی، دکتر شریعتی جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است. در این میدان بحث و‌ منازعه پیرامون دکتر شریعتی و آراء او چندان گسترده بوده است که شاید بتوان به تعداد این جناح‌ها از دکتر شریعتی‌ها سخن گفت. از همان سال‌های پس از پیروزی، دکتر شریعتی طیفی از چهره‌های گوناگون را شامل می‌شد که یک سوی آن، مدافع روحانیت راستین و یکسوی دیگر آن بنیانگذار یا مبشر تئوری اسلام منهای روحانیت بود.

ایدئولوژی از نگاه اصلاح اجتماعی و تاریخی

دکتر رضا داوری اردکانی

مواجهه با شریعتی

باید توجه داشته باشید که من و شما (خواننده جوان) به دو نسل و یا شاید به دو عالم تعلق داریم. شاید شما فقط افسانه او را شنیدید. شریعتی برای شما یک افسانه است. اما من با ایشان دوست و همکار بودم. شما زمان دکتر شریعتی را درک نکردید و شاید آن زمان را از ورای آثار دکتر شریعتی می‌بینید. پس نسبت من و شما با دکتر، دو نسبت است. شما از خلال معانی و مفاهیم سیاسی و اجتماعی با شریعتی تماس می‌گیرید و من با احوال و آشنا بودم. به این جهت احتمال دارد که حکم من و شما در باب شریعتی یکی نباشد. البته این، به آن معنی نیست که من و شما نمی‌توانیم به او احترام کنیم یا به بحث جدی در باب آثار او بپردازیم؛ اما تصور من عمدتاً به احوال و سکنات و حرف زدن و صمیمیت او و آتشی که در درونش بود برمی‌گردد.

شریعتی و تقدیر نخبگان ایران

محمد بلوریان

اگر بخواهیم خیلی صریح بگویم، شریعتی نخبه پرشور و اندیشمندی متعهد بود که به گرداب اغراض سیاسی هم‌چون فسیلی به موزه تاریخ فرستاده شد. شاید گمان شود که اکنون بعد از 38 سال و نزاع‌ها و طرح مباحث بسیار دیگر امکان پی‌گیری اندیشه‌ها و فعالیت‌های ایشان به پایان رسیده است و فرصتی که به تقدیر الهی در تاریخ ایران قرار داده بود، یا توهمی بیش نبوده و یا باری اگر هم فرصتی بوده، امروز دیگر مضمحل شده و دوباره باید منتظر شرایطی جدید ماند.